Plan diagnostyczno-terapeutyczny
Dla wielu kobiet okres menopauzy wiąże się z wieloma zmianami — zarówno fizycznymi, jak i emocjonalnymi. To naturalny etap życia, ale może powodować niepokój związany z nowymi objawami i pytaniami o zdrowie. Właśnie dlatego tak ważna jest dokładna diagnostyka.
Julia Jawny
lekarz medycyny rodzinnej, obesitolog, specjalistka leczenia bólu
— Menopauza jest w życiu kobiety dużą zmianą, która dotyka zarówno ciała, jak i psychiki. Niemal każdy niepokojący objaw, taki jak kłopoty ze snem, uderzenia gorąca, bóle stawów, przybieranie na wadze czy drażliwość, może być naturalnym skutkiem spadków hormonów, ale może być również objawem choroby.
Aby przekonać się, z czym mamy do czynienia – czy to choroba, czy menopauza – i dobrać skuteczną terapię, opracowaliśmy w interdyscyplinarnym zespole Femistory Centrum Menopauzy wyjątkowy i kompletny plan diagnostyczno-terapeutyczny.
Opiera się na współpracy zespołu specjalistów, którzy dbają o zdrowie kobiety. Już na pierwszym etapie oceniamy kompleksowo stan zdrowia pacjentki: internista analizuje wyniki badań i podejmuje pierwsze terapie, ginekolog czuwa nad profilaktyką onkologiczną i proponuje odpowiednie metody łagodzenia dolegliwości związanych z menopauzą, a urofizjoterapeutka dba o jakość życia seksualnego i redukcję dolegliwości bólowych w obrębie miednicy.
Jeśli jest to konieczne, w kolejnym etapie kobietę wspierają: endokrynolog, kardiolog, radiolog, reumatolog, ortopeda, neurolog, psycholog i psychiatra, którzy współpracując ze sobą, mogą nie tylko prowadzić profilaktykę zdrowia, wcześnie wykrywać choroby, ale także wspierać kobietę na wielu płaszczyznach – fizycznej i emocjonalnej.
Dzięki współpracy różnych ekspertów pacjentka otrzymuje spójną, całościową opiekę i ma pewność, że żaden aspekt jej zdrowia nie zostanie pominięty.
To właśnie sprawia, że nasz plan diagnostyki i leczenia jest optymalnym rozwiązaniem – daje kobiecie poczucie bezpieczeństwa i realny wpływ na jakość życia w tym ważnym etapie.
etap 0 — przygotowanie
Na samym początku spotykasz się z naszą koordynatorką, z którą omówisz plan diagnostyczno-terapeutyczny Femistory Centrum Menopauzy, wypełnisz ankietę pacjentki oraz dowiesz się, jakie badania i dlaczego powinnaś wykonać już na tym etapie.
To spotkanie jest bezpłatne. Co zyskasz? Wiedzę, w jaki sposób się Tobą zaopiekujemy, jakich specjalistów masz do dyspozycji. Poczujesz również szczere kobiece wsparcie. Wiemy, przez co przechodzisz.
Zobacz, jakie badania wykonamy w tym etapie:
badania laboratoryjne
FSH – jest jednym z podstawowych badań pomocnych w diagnostyce menopauzy u kobiet. W okresie menopauzy poziom FSH wzrasta, a za wartość wskazującą na menopauzę uznaje się zazwyczaj poziom powyżej 30 IU/l (czasem nawet 40 IU/l).
LH – badanie poziomu hormonu luteinizującego (LH). U kobiet w okresie menopauzy poziom LH wzrasta, co jest związane z zanikiem funkcji jajników.
Estradiol – spadek poziomu estradiolu jest jednym z głównych objawów menopauzy.
DHEA-S – może być pomocne w diagnostyce i monitorowaniu stanu zdrowia w okresie menopauzy. Spadek poziomu DHEA-S jest charakterystyczny dla tego okresu, co może prowadzić do objawów takich jak suchość pochwy czy problemy z libido. Badanie poziomu tego hormonu pomaga ocenić wpływ menopauzy na gospodarkę hormonalną i ewentualnie dostosować leczenie.
Morfologia krwi – pozwala ocenić ogólny stan zdrowia poprzez analizę składników krwi, takich jak krwinki czerwone, białe i płytki krwi. Pozwala wykryć stany zapalne, infekcje, niedokrwistość i inne zaburzenia.
OB – badanie krwi mierzące szybkość opadania erytrocytów w osoczu. To niespecyficzny wskaźnik stanu zapalnego w organizmie. Wynik OB może pomóc w diagnostyce różnych schorzeń, ale wymaga interpretacji w kontekście innych badań i objawów klinicznych.
CRP – polega na oznaczeniu stężenia tego białka we krwi i jest pomocne w diagnostyce i monitorowaniu infekcji oraz stanów zapalnych.
Profil lipidowy – badanie krwi oceniające poziom tłuszczów (lipidów) w organizmie, w tym cholesterolu i trójglicerydów. Jest ważnym narzędziem w ocenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych takich jak miażdżyca.
Glukoza – kluczowy test diagnostyczny służący ocenie metabolizmu węglowodanów i wykrywania oraz monitorowania cukrzycy, a także innych zaburzeń gospodarki cukrowej.
HbA1c – czyli hemoglobina glikowana, to wskaźnik, który odzwierciedla średni poziom cukru we krwi w okresie ostatnich 2-3 miesięcy. Jest ważnym narzędziem w diagnozowaniu i monitorowaniu cukrzycy, a także w ocenie skuteczności leczenia.
ALT – służy do oceny stanu wątroby. Wzrost poziomu ALT może wskazywać na uszkodzenie komórek wątroby, co może być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak zapalenie wątroby, marskość, stłuszczenie czy uszkodzenie toksyczne.
Elektrolity – to badanie określa stężenie jonów sodu, potasu i magnezu w organizmie. Jest pomocne w diagnostyce wielu schorzeń, szczególnie tych związanych z zaburzeniami równowagi wodno-elektrolitowej.
Kreatynina – służy do oceny funkcji nerek i może być pomocne w diagnozowaniu ich chorób lub innych schorzeń, które wpływają na czynność nerek.
TSH – pomaga wykryć zaburzenia tarczycy, takie jak nadczynność lub niedoczynność oraz monitorować skuteczność leczenia. Badanie TSH jest podstawowym testem w diagnostyce chorób tarczycy.
FT3 – test laboratoryjny, który ocenia funkcję tarczycy. FT3 to aktywna biologicznie forma hormonu tarczycy, trijodotyroniny, która nie jest związana z białkami transportowymi we krwi. Badanie to jest często wykonywane łącznie z TSH i FT4 w celu kompleksowej oceny pracy tarczycy.
Badanie ogólne moczu – pozwala wykryć wiele nieprawidłowości w organizmie, w tym infekcje dróg moczowych, choroby nerek, cukrzycę, a także nieprawidłowości w funkcjonowaniu wątroby. Wyniki badania mogą również wskazywać na odwodnienie, uszkodzenia nerek czy obecność kamieni nerkowych.
FT4 – badanie krwi oceniające pracę tarczycy. FT4 to biologicznie czynna forma tyroksyny, hormonu produkowanego przez tarczycę, który reguluje metabolizm. Badanie FT4 pomaga w diagnozowaniu i monitorowaniu chorób tarczycy, takich jak niedoczynność lub nadczynność.
etap 1 — konsultacje podstawowe
Teraz zaczynasz spotkania ze specjalistami. Są wśród nich lekarze o szerokiej wiedzy na temat ogólnej oceny stanu zdrowia, w tym specjaliści leczenia otyłości, którzy są w stanie rozpoznać, czy konieczne jest wdrożenie leczenia w tym obszarze. Oprócz tego zaplanowana jest wizyta u ginekologa, który nie tylko zajmie się profilaktyką, ale także zarekomenduje, w jaki sposób można złagodzić objawy perimenopauzy czy menopauzy.
Bardzo namawiamy wszystkie kobiety na spotkanie z urofizjoterapeutką. To prawdziwy gamechanger! Specjalistka zaopiekuje się obszarem Twojej miednicy, w tym problemami z nietrzymaniem moczu czy poprawą jakości życia seksualnego.
Jeśli z Twoim zdrowiem wszystko jest w porządku, a wdrożone leczenie objawów menopauzy działa – na tym etapie kończysz swój plan diagnostyczno—terapeutyczny w Femistory Centrum Menopauzy.
1. Lekarz rodzinny/internista
Rozpoznaje objawy menopauzy – takie jak uderzenia gorąca, bezsenność, wahania nastroju, spadek energii, zaburzenia miesiączkowania czy dolegliwości układu moczowego.
Ocenia ogólny stan zdrowia – monitoruje ciśnienie krwi, poziom cholesterolu, glukozy, masy ciała czy ryzyka osteoporozy. Menopauza wiąże się ze wzrostem ryzyka chorób przewlekłych. Temu służą m.in. badania, jakie są wykonywane na etapie przygotowań do konsultacji lekarskich w Femistory Centrum Menopauzy.
Koordynuje opiekę – lekarz pełni rolę „nawigatora”, kierując pacjentkę do odpowiednich specjalistów (np. endokrynologa, kardiologa), gdy pojawia się taka potrzeba.
2. Ginekolog
Diagnozuje menopauzę i perimenopauzę – na podstawie objawów klinicznych i badań hormonalnych.
Leczy objawy menopauzy – proponuje odpowiednie metody łagodzenia dolegliwości, takich jak uderzenia gorąca, suchość pochwy, zaburzenia snu, wahania nastroju czy spadek libido. Może zaproponować hormonalną terapię menopauzalną (HTM) lub leczenie niefarmakologiczne.
Zajmuje się opieką nad zdrowiem pochwy i układu moczowo-płciowego – z wiekiem dochodzi do zaniku błony śluzowej pochwy i innych tkanek zależnych od estrogenów. Ginekolog może zalecić odpowiednie leczenie (np. estrogeny dopochwowe, laseroterapię) w celu poprawy komfortu życia seksualnego i codziennego.
Prowadzi profilaktykę nowotworową – przeprowadza badania przesiewowe, takie jak cytologia, kolposkopia, USG ginekologiczne, palpacyjne badanie piersi oraz kieruje na mammografię.
Ocenia ryzyko osteoporozy i innych powikłań hormonalnych – współpracując z innymi specjalistami, ginekolog wspiera profilaktykę i leczenie chorób będących skutkiem spadku poziomu estrogenów.
Cel: ocena stanu hormonalnego, narządu rodnego, profilaktyka nowotworowa.
3. Urofizjoterapeutka
Odgrywa bardzo ważną – choć wciąż często niedocenianą – rolę w opiece nad kobietą w okresie menopauzy. Spadek poziomu estrogenów wpływa negatywnie na jakość tkanek układu moczowo-płciowego, elastyczność mięśni oraz funkcję dna miednicy. To z kolei może prowadzić do problemów takich jak nietrzymanie moczu, parcia naglące, częstomocz, obniżenie narządów miednicy mniejszej czy dyskomfort podczas współżycia. Urofizjoterapeutka wspiera kobiety w tych dolegliwościach poprzez:
Indywidualną ocenę funkcji dna miednicy – przeprowadza wywiad, badanie palpacyjne i testy funkcjonalne, aby ocenić napięcie, siłę i kontrolę mięśni, a także ich wpływ na codzienne funkcje organizmu.
Rehabilitację w przypadku nietrzymania moczu – uczy pacjentkę odpowiednich ćwiczeń (np. mięśni Kegla), technik oddechowych i nawyków toaletowych, które pomagają odzyskać kontrolę nad pęcherzem.
Terapię przy obniżeniu narządów rodnych – wspiera wzmocnienie struktur podtrzymujących macicę, pęcherz czy odbytnicę, co może opóźnić lub zapobiec konieczności leczenia operacyjnego.
Redukcję dolegliwości bólowych – pracuje z napięciami i bliznami (np. po porodach czy operacjach), które mogą prowadzić do bólu w obrębie miednicy, kręgosłupa lędźwiowego czy bioder.
Wspiera jakość życia intymnego – poprzez poprawę ukrwienia, elastyczności tkanek i zwiększenie świadomości ciała, urofizjoterapeutka pomaga kobietom odzyskać komfort i satysfakcję z życia seksualnego.
etap 2 — konsultacje szczegółowe
Jeśli objawy menopauzy mocno dają Ci się we znaki, pojawił się stan chorobowy lub – np. z przyczyn leczenia onkologicznego – konieczne jest wdrożenie innego typu terapii, masz do dyspozycji kilkunastu specjalistów, którzy współpracują z nami na stałe. Oprócz świetnych, empatycznych lekarzy, mamy do dyspozycji fizjoterapeutę osteopatę, dietetyczkę, psychologa, a nawet terapeutkę ajurwedy.
To nie są przypadkowe osoby. Wszyscy wiedzą, dlaczego znaleźli się w zespole terapeutycznym. Są tutaj, żeby pomóc Ci odzyskać komfort życia.
4. Endokrynolog
Diagnozuje i ocenia zaburzenia hormonalne – analizuje poziomy hormonów (m.in. FSH, LH, estradiolu, progesteronu, TSH, prolaktyny) oraz interpretuje wyniki w kontekście objawów menopauzy i ewentualnych chorób towarzyszących.
Leczy choroby tarczycy – zaburzenia pracy tarczycy (np. niedoczynność) są częste w okresie okołomenopauzalnym i mogą nasilać objawy takie jak zmęczenie, wahania nastroju, przyrost masy ciała czy zaburzenia miesiączkowania. Endokrynolog diagnozuje i leczy te schorzenia, co ma kluczowe znaczenie dla ogólnego dobrostanu kobiety.
Wspiera w doborze hormonalnej terapii menopauzalnej (HTM) – u kobiet, które mają wskazania do takiej terapii, endokrynolog może pomóc dobrać bezpieczną i skuteczną formę leczenia hormonalnego oraz monitorować jego działanie i ewentualne skutki uboczne.
Monitoruje metabolizm i masę ciała – spowolnienie metabolizmu i zmiany sylwetki są częste w okresie menopauzy. Endokrynolog wspiera pacjentkę w kontrolowaniu masy ciała i ryzyka insulinooporności lub cukrzycy typu 2.
Ocenia ryzyko osteoporozy – estrogeny wpływają na gospodarkę wapniowo-fosforanową i zdrowie kości. Endokrynolog może zlecić badania (np. densytometrię), ocenić ryzyko złamań i wdrożyć leczenie zapobiegawcze lub terapeutyczne.
5. Radiolog
Prowadzi diagnostykę – za pomocą USG ocenia stan narządów wewnętrznych (np. tarczycy, wątroby, śledziony, nerek), które mogą być zajęte w przebiegu chorób autoimmunologicznych. Pomaga to w wykrywaniu powikłań i monitorowaniu przewlekłego zapalenia.
Ocenia stan stawów i tkanek miękkich – w przypadku dolegliwości bólowych lub zapalnych radiolog wykonuje USG stawów lub RTG, co pozwala na różnicowanie zmian zwyrodnieniowych od zapalnych – np. w przebiegu RZS czy tocznia rumieniowatego.
Wykonuje kluczowe badania przesiewowe, takie jak USG piersi, które są szczególnie ważne w wieku okołomenopauzalnym. Kobiety z chorobami autoimmunologicznymi mogą być narażone na wyższe ryzyko niektórych nowotworów lub komplikacji związanych z leczeniem immunosupresyjnym.
6. Kardiolog
Ocenia ryzyko sercowo-naczyniowe – przeprowadza szczegółowy wywiad, zleca badania krwi (cholesterol, glukoza), EKG, echo serca, pomiar ciśnienia oraz – w razie potrzeby – bardziej zaawansowane badania obrazowe. Pozwala to ocenić ryzyko zawału, udaru czy niewydolności serca.
Zajmuje się wczesnym wykrywaniem i leczeniem nadciśnienia – ciśnienie krwi często wzrasta w okresie menopauzy. Kardiolog pomaga wdrożyć odpowiednią terapię farmakologiczną i zmianę stylu życia, zanim rozwiną się powikłania.
Kontruje zaburzenia lipidowe – spadek estrogenów może prowadzić do wzrostu poziomu „złego” cholesterolu (LDL) i spadku „dobrego” (HDL), co zwiększa ryzyko miażdżycy. Kardiolog może zalecić modyfikację diety, aktywność fizyczną lub leczenie statynami.
Ocenia wpływ terapii hormonalnej na układ krążenia – jeśli kobieta stosuje hormonalną terapię menopauzalną (HTM), kardiolog ocenia, czy jest to bezpieczne z punktu widzenia układu sercowo-naczyniowego i monitoruje jej skutki.
W okresie menopauzy opieka kardiologiczna powinna być nie tylko reakcją na chorobę, ale przede wszystkim działaniem profilaktycznym.
7. Reumatolog
Prowadzi diagnostykę i monitorowanie chorób autoimmunologicznych – takich jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), toczeń rumieniowaty układowy (SLE), zapalenie skórno-mięśniowe, zespół Sjögrena czy spondyloartropatie. Reumatolog ocenia objawy (ból, sztywność, obrzęki stawów) i zleca badania (np. przeciwciała ANA, RF, anty-CCP, CRP), by postawić diagnozę lub monitorować aktywność choroby.
Leczy bóle i sztywności stawów – wiele kobiet w okresie menopauzy odczuwa przewlekłe bóle stawów nawet bez rozpoznanej choroby autoimmunologicznej. Reumatolog pomaga różnicować bóle zwyrodnieniowe od zapalnych i proponuje odpowiednie leczenie (leki przeciwzapalne, modyfikujące przebieg choroby, rehabilitację).
Ocenia i chroni zdrowia kości – choroby reumatyczne oraz stosowanie glikokortykosteroidów zwiększają ryzyko osteoporozy, a menopauza dodatkowo to ryzyko potęguje. Reumatolog zleca badania gęstości kości (DEXA), ocenia ryzyko złamań i wdraża leczenie zapobiegawcze lub terapeutyczne.
8. Ortopeda
Diagnozuje i leczy zwyrodnienia stawów – menopauza sprzyja rozwojowi choroby zwyrodnieniowej stawów (szczególnie kolan, bioder i kręgosłupa). Ortopeda ocenia stopień zaawansowania zmian i proponuje leczenie – farmakologiczne, rehabilitacyjne lub operacyjne.
Ocenia ryzyko i leczy złamania osteoporotyczne – u kobiet z osteoporozą (często powiązaną z menopauzą lub chorobami autoimmunologicznymi) leczy złamania, zwłaszcza szyjki kości udowej, kręgosłupa czy nadgarstka.
Współpracuje w leczeniu chorób autoimmunologicznych z zajęciem układu ruchu – np. reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), toczeń czy zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa mogą prowadzić do deformacji i niszczenia stawów. Ortopeda monitoruje zmiany strukturalne i w razie potrzeby wykonuje zabiegi operacyjne (np. endoprotezy).
Przeprowadza zabiegi chirurgiczne – u pacjentek z zaawansowanymi zmianami zwyrodnieniowymi lub powikłaniami zapalnymi ortopeda wykonuje operacje naprawcze (artroskopia), korekcyjne lub wszczepienie endoprotez.
9. Neurolog
Ocenia zaburzenia poznawcze – w okresie menopauzy wiele kobiet skarży się na tzw. „mgłę mózgową”: trudności z koncentracją, zapominanie, spowolnienie myślenia. Neurolog pomaga ocenić, czy są to objawy związane z menopauzą, czy może wczesne stadium chorób neurodegeneracyjnych (np. otępienia, choroby Alzheimera).
Diagnozuje i leczy bóle głowy – zmiany hormonalne mogą nasilać migreny, szczególnie u kobiet, które doświadczały ich wcześniej. Neurolog różnicuje rodzaje bólów głowy i dobiera odpowiednie leczenie farmakologiczne lub niefarmakologiczne.
Leczy zaburzenia snu – menopauzie zwykle towarzyszą trudności z zasypianiem, częste wybudzanie się, a także zespół niespokojnych nóg. Neurolog diagnozuje przyczynę problemów i wspiera pacjentkę w poprawie jakości snu.
10. Psycholog
Pomaga w radzeniu sobie z wahaniami nastroju – menopauzie często towarzyszą drażliwość, smutek, lęk, obniżenie nastroju, a nawet objawy depresyjne. Psycholog pomaga zrozumieć ich źródło, odróżnić naturalne zmiany od zaburzeń wymagających leczenia i wspiera w odzyskaniu równowagi emocjonalnej.
Wspiera w adaptacji do zmian – menopauza może wiązać się z odczuwaniem „końca pewnego etapu życia”. Psycholog wspiera proces akceptacji i pomaga budować nową tożsamość, opartą na dojrzałości i wewnętrznej sile.
Prowadzi terapię lęków i bezsenności – trudności ze snem, niepokój, przewlekłe napięcie mogą prowadzić do pogorszenia funkcjonowania. Psycholog uczy technik relaksacyjnych, pracy z oddechem, uważności i zdrowych nawyków.
Wzmacnia poczucie własnej wartości – wiele kobiet w tym okresie odczuwa spadek pewności siebie, związany z fizycznymi i społecznymi zmianami. Psycholog pomaga odkryć na nowo swoje zasoby, kompetencje i możliwości.
Wspiera w budowaniu relacji i komunikacji – zmiany nastroju i potrzeby emocjonalne mogą wpływać na relacje z partnerem, dziećmi czy współpracownikami. Psycholog wspiera rozwijanie empatycznej, świadomej komunikacji i budowanie bliskich, satysfakcjonujących relacji.
Prowadzi terapię w kryzysie życiowym – menopauza często zbiega się z innymi trudnymi wydarzeniami (np. syndrom opuszczonego gniazda, rozwód, choroba). Psycholog pomaga przejść przez kryzys z troską i nadzieją na pozytywną zmianę.
11. Psychiatra
Diagnozuje i różnicuje zaburzenia psychiczne – ocenia czy objawy takie jak obniżony nastrój, lęk, drażliwość, bezsenność czy problemy z koncentracją wynikają z naturalnych zmian hormonalnych czy z depresji, zaburzeń lękowych lub innych chorób psychicznych.
Leczy farmakologicznie i współpracuje z innymi specjalistami – dobiera leki przeciwdepresyjne, przeciwlękowe czy nasenne, uwzględniając HTZ i choroby towarzyszące; współpracuje z ginekologiem, endokrynologiem i psychologiem.
Wspiera adaptację i profilaktykę nawrotów – pomaga przejść przez kryzysy emocjonalne związane z menopauzą, monitoruje kobiety z wcześniejszą historią depresji czy zaburzeń lękowych oraz dba o poprawę jakości snu i funkcjonowania poznawczego.
częstotliwość badań
- internista – raz w roku
- ginekolog – raz w roku
- endokrynolog – co 1-2 lata lub częściej, jeśli są wskazania
- radiolog (mammografia, densytometria) – co 2 lata lub według zaleceń
- kardiolog – co 1-2 lata, jeśli nie ma niepokojących objawów
- pozostali specjaliści – według objawów i wskazań